AI en aansprakelijkheid: een complexe realiteit

AI: kansen én risico’s voor professionals

AI helpt professionals om sneller en efficiënter te werken. Maar juist omdat AI-systemen vaak als black box opereren – met uitkomsten die gebruikers niet altijd kunnen verklaren – ontstaat er een nieuw type risico: fouten of schade veroorzaakt door algoritmes.

Stel, een adviseur vertrouwt op AI-gegenereerde data om een klant te adviseren, maar deze informatie blijkt onjuist. Of een AI-tool in de zorg doet een onjuiste risico-inschatting, met medische schade als gevolg. In zulke gevallen komt al snel de vraag op: wie is verantwoordelijk? De gebruiker, de ontwikkelaar of de opdrachtgever?

Juridisch grijs gebied

De Europese AI-verordening (AI Act) geeft enige richtlijnen over risicoklassen van AI-systemen, maar laat de vraag naar civielrechtelijke aansprakelijkheid grotendeels open. In Nederland en andere EU-landen zal dit dus worden ingevuld via bestaande aansprakelijkheidsregels, zoals die rondom beroepsfouten.

Voor professionals betekent dit onzekerheid: kan ik aansprakelijk worden gesteld voor schade die deels of geheel door AI is veroorzaakt? En valt dat onder mijn beroepsaansprakelijkheidsverzekering?

Dekking aansprakelijkheid bij AI fouten

Sommige verzekeraars zijn terughoudend met het dekken van risico’s waarbij kunstmatige intelligentie een rol speelt, vooral als het gaat om:

• het ontbreken van menselijke controle of toetsing;
• zelflerende systemen die autonoom handelen;
• advies dat geheel of grotendeels gebaseerd is op niet-transparante algoritmes;
• sectoren waar de aansprakelijkheid door AI juridisch complex is (bijv. medische zorg, juridische dienstverlening, IT).

Mogelijke voorbeelden van terughoudendheid (op basis van marktinformatie en praktijkervaring):

• Verzekeraars die actief zijn in de IT- en cybersector kunnen uitsluitingen opnemen voor fouten die (mede) veroorzaakt worden door autonome systemen of onvoorspelbaar algoritmisch gedrag.
• Beroepsaansprakelijkheidsverzekeringen voor softwareontwikkelaars of AI-consultants bevatten soms bijzondere bepalingen voor softwarefouten of gebruik van externe datamodellen.

Hoe herkent u een mogelijke uitsluiting van schade door AI?

Let in de polisvoorwaarden vooral op zinsneden als:

• “geen dekking voor schade veroorzaakt door zelflerende systemen zonder menselijke controle”;
• “uitsluiting voor technologieën waarvan het functioneren onvoldoende controleerbaar of reproduceerbaar is”;
• “geen dekking voor schade veroorzaakt door het gebruik van voorspellende modellen zonder toetsing op juistheid”

Belangrijke tips:

• Vraag altijd om de exacte polisvoorwaarden voordat u een beroepsaansprakelijkheidsverzekering afsluit en bekijk de uitsluitingen.
• Laat u adviseren door een gespecialiseerde tussenpersoon die op de hoogte is van ontwikkelingen rond AI en aansprakelijkheid.
• Kies een verzekeraar die expliciet bevestigt géén generieke AI-uitsluiting toe te passen, zoals sommige aanbieders inmiddels doen als marketingonderscheid. Zekerheid in onzekere tijden.

De juridische kaders rondom AI zullen zich snel verder ontwikkelen. Tot die tijd is het essentieel dat professionals kunnen rekenen op een verzekeraar die meebeweegt met technologische veranderingen en geen ruimte laat voor interpretatie of uitsluiting als het erop aankomt.

Laat u vrijblijvend adviseren

Werkt u als zzp’er, adviseur of professional en gebruikt u AI in uw dienstverlening? Laat u dan goed adviseren over de juiste beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Plan vrijblijvend een adviesgesprek – wij denken graag met u mee!